Budaya Wewaler

Wewaler padha karo gugon tuhon. Gugon tuhon saka Tembung gugu (pracaya marang kandhaning liyan) lan tuhu (nyata, temen). Gugon tuhon yaiku ngandel marang prakara sing dianggep duwe kadayan ngungkuli kodrat, mangka sanyatane ora. Gugon tuhon ing madyaning masarakat Jawa diarani pepali utawa larangan. Gugon tuhon kalebu kaprecayan tansah duwe rasa sumelang menawa ora bisa nyembadani prekara sing dianggep mbebayani iku. 

 

Gugon tuhon

Gugon tuhon salugu yaiku bocah utawa wong sing dadi mangsane Bathara Kala miturut dongeng yaiku bocah sukerta. Miturut kaprecayan, kanggo ngusadhani supaya ora dimangsani Bathara Kala, kudu ditanggapake wayang kanthi lakon Amurwakala.

Gugon tuhon wasita sinandi yaiku kalebu pitutur sing ora kalairake kanthi melok. Akeh nggunakake tembung boten ilok utawa ora ilok sing sejatine ngemu teges ora becik.

Gugon tuhon kalebu wewaler yaiku wewaler saka leluhur utawa wong sing dadi cikal bakal amarga nindakake sawijining bab, banjur wewaler kanggo anak putu supaya ora melu nindakake.

 

Budaya Jawa kaperang dadi loro arupa pituduh lan wewaler. Kabeh ngandhut 6 perkara yaiku Ketuhanan Yang Maha Esa, rohani, kamanungsan, kabangsan, kulawarga, lan kadonyan. 

 

Pituduh 

Mungguhe bebrayan Jawa, pituduhe urip iku kaperang dadi enem prekara, kaya kacetha ing ngisor iki.

Pituduh magepokan karo Gusti Kang Maha Wisesa

Pituduh kang magepokan karo rohani

Pituduh kang magepokan karo kamanungsan

Pituduh kang magepokan karo kabangsan

Pituduh kang magepokan karo kulawarga

Pituduh kang magepokan karo kadonyan

 

Wewaler

Kaya dene pituduh, wewalere bebrayan Jawa uga kapantha dadi enem pepanthan, kaya ing ngisor iki.

Wewaler kang magepokan karo Gusti Kang Murbeng Urip

Wewaler kang magepokan karo rohani

Wewaler kang magepokan karo kamanungsan

Wewaler kang magepokan karo kabangsan

Wewaler kang magepokan karo kulawarga 

Wewaler kang magepokan karo kadonyan

Contoh/Tuladha Wewaler 

1. Ora ilok lungguh nang bantal, mengko wudunen.

Artine :

Menawa lungguh nang bantal ora apik, amarga bantal iku sing bener kanggo mustaka

Indonesia :

Bila duduk di bantal tidak baik, karena bantal itu yang benar untuk dipakai mustaka (Bersandar)

 

2. Aja mangan karo ngadeng, mbokan wetenge dawa.

Artine:

Nalare mangan karo ngadeg iku saru, becike mangan karo lungguh sing apik lan sopan.

Indonesia :

Makan dengan berdiri itu jorok, Baiknya makan dengan duduk yang baik dan sopan.

 

3. Aja ngidoni sumur, mengko suwing lambene.

Artine:

    Menawa sumur kena idu, banyu sak jrone sumur bakale reged kabeh lan ora sehat, apa maneh yen duwe lelara nular

Indonesia :

bila sumur kena ludah, air sak jronya sumur bakalan kotor semua dan tidak sehat, apa lagi kalau punya penyakit menular